Acil durumlar, hayatın olağan akışını bölerek insanların can güvenliğini tehdit eden olaylardır. Acil durum denildiğinde akla ilk gelen olaylardan biri de yangındır. Yangın insanların can ve mal güvenliğini tehdit eden ve gerekli önlemler alınmazsa yıkıcı etkileri olan bir olaydır. Bu sebeple mutlaka yangına karşı önceden acil durum senaryoları planlanmalıdır.

Günlük hayatta bulunduğunuz binada acil bir durum olduğunda sesli ve görsel alarm cihazlarıyla uyarılırsınız. Böyle bir durumda insanlar genelde yaşama içgüdüsünün etkisiyle hızla binadan kaçmaya çalışır. Eğer acil durumlarda yapılması gereken otomatik işlemler önceden planlanıp programlanmadıysa izdiham, panik ve kaos kaçınılmazdır.

Yangın ve benzeri acil durumlar için ne yapılmalı?

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’in 82. maddesinde konuyla ilgili detaylı açıklama bulunmaktadır.

“Acil durum kontrol sistemleri

MADDE 82- (1) Yangın hâlinde otomatik olarak gerekli kontrol fonksiyonlarını yerine getirecek acil durum kontrol sisteminin;

a) Yangın sırasında kapanması gereken yangın kapılarını ve diğer açıklıkları kapatma amaçlı cihazları normal hâlde açık durumda tutan elektromanyetik kapı tutucu ve benzeri cihazlarının serbest bırakılması,

b) Merdiven yuvaları ve asansör kuyuları basınçlandırma cihazlarının devreye sokulması,

c) Duman kontrol sistemlerinin işlemlerini yerine getirmesi,

ç) Acil durum aydınlatma kontrol işlemlerini gerçekleştirmesi,

d) Güvenlik ve benzeri sebeplerle kilitli tutulan kapıların ve turnikelerin açılması,

e) Asansörlerin yapılış özelliklerine bağlı olarak yangın esnasında kullanımının engellenmesi veya tahliye amacıyla itfaiye veya eğitilmiş bina yangın mücadele ekipleri tarafından kullanılmasının sağlanması,

f) Mahalli itfaiye ile elektrik işletmesine, belediyeye, polise veya jandarmaya, kurum amirine, bina sahibine ve gerekli görülen diğer yerlere yangının otomatik olarak haber verilmesi,

özellik ve fonksiyonlarına sahip olması lazımdır.

(2) Acil durum kontrol işlemleri, yangın alarm sisteminin donanım ve yazılım bütünlüğü içerisinde bulunan kontrol birimleri ile gerçekleştirilir. Kontrol edilen sistemin ve cihazlar ile ilişkisi bulunan güvenlik sistemlerinin, bina otomasyon sistemleri gibi diğer sistemler tarafından yapılabilecek her türlü kontrol ve kumanda işlemlerinin, yangın veya benzeri bir acil durumda yangın kontrol panelinden yapılacak acil durum kontrol işlemlerini hiçbir şekilde engellememesi gerekir.”

Aynı şekilde EN 54-14 standardının 14. maddesinde de aşağıdaki ifade yer almaktadır:

“Yangın algılama ve alarm sistemi aşağıdaki gibi diğer yangından korunma sistemlerine başlatma sinyalleri göndermek için kullanılabilir:

a) Otomatik yangın söndürme sistemleri,

b) Duman boşaltma ve ısı boşaltma istemleri,

c) Yangın kapılarının açılmasını ve kapanmasını tetikleyen sistemler.”

Buna göre yangın anında binadaki elektrik ve mekanik sistemlerin yönetilmesi yangın algılama sistemi tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu sistemlerin izleme ve kontrolünün yapılabilmesi için akıllı adresli izleme ve kontrol modülleri kullanılabilir.

Akıllı adresli izleme ve kontrol modülleri hakkında detaylı bilgi için:

Giriş / Çıkış Modülleri

Acil durum senaryoları oluşturulurken binanın kullanım alanı, yapısı, içinde bulunan diğer sistemler dikkate alınmalıdır.

Örnek acil durum senaryoları:

– Asansörlerin kontrolü (yangın anında acil çıkış katına, deprem anında en uygun kata yönlendirilmesi)

– Sirenlerin kontrolü

– Asansör kuyusu ve yangın merdiven boşluklarındaki basınçlandırma sistemlerinin kontrolü

– Konfor havalandırma sisteminin kontrolü

– Duman damper sisteminin kontrolü

– Elektromanyetik kapı tutucularının kontrolü

– Acil durum anons sisteminin kontrolü

– Kartlı geçiş sisteminin kontrolü

– Yangın söndürme sisteminin kontrolü

– Patlayıcı gaz dağıtım sistemlerinin kontrolü

– Elektrik dağıtım sistemlerinin kontrolü

– Acil durum yönlendirme sistemlerinin kontrolü

Yangın ve benzeri acil durumlar için mutlaka acil durum senaryoları oluşturulmalı ve acil bir durum meydana geldiğinde senaryolar otomatik olarak başlatılmalıdır. Acil durum senaryolarının planlanması can ve mal kayıplarının önüne geçilmesinde en etkili yöntemlerden biridir.

KAYNAKLAR:

1. Mavili Elektronik A.Ş. proje ve teknik uygulama birimi notları

2. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik

3. TS CEN/TS 54-14 (Yangın tespit ve yangın alarm sistemleri – Bölüm 14: Planlama, tasarım, tesisat, işletmeye alma, kullanım ve bakım ile ilgili standart