Bir yangın algılama sistemi etkin çalışmadığında genellikle insanların aklına ilk olarak “Acaba bu sistemdeki ürünlerde bir sorun mu var?” gelir. Gerçek şu ki pek çok zayıf akım sisteminde olduğu gibi yangın algılama sistemlerinin de etkin çalışması birçok parametreye bağlıdır. Bu yazıda söz konusu parametrelerden bahsetmek istiyorum:

1. Standarda Uyum ve Belgelenmesi

Evet bir numarada ürün kalitesi var. Her ne kadar bir sistemin sağlıklı çalışması yalnızca ürün kalitesine bağlı olmasa da en önemli etkenlerden biri de kalitedir. Sonuçta Michelin yıldızlı ünlü bir restoranın şefi de olsanız elinizdeki malzemeler bayatsa ortaya çıkacak yemek pek lezzetli olmayacaktır. Hatta zehirlenebilirsiniz bile.

Peki yangın algılama sistemini oluşturan ürünlerin kaliteli olup olmadığını nasıl anlayacağız?

Sistemi oluşturan her ürünün 305/2011/AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliği uyarınca Avrupa Birliği Komisyonunca onaylı uluslararası akredite kuruluşlar tarafından ilgili EN 54 standartları kapsamında yapılan deneyler sonucunda verilen CPR (Construction Products Regulation )sertifikasının alınması ve CPR sertifikası doğrultusunda da üretici tarafından DOP ( Declaration of Performance) düzenlenmesi gerekmektedir.

2. Tasarım

Tasarım yangın algılama sistemlerinin etkin çalışması için bir diğer önemli parametredir. Neden mi? Kısa bir örnekle açıklayayım:

Optik duman dedektörleri algılama teknolojisi itibariyle bulunduğu ortamdaki partikül yoğunluğuna göre yangın durumunu algılar. Mutfak, çay ocağı gibi mahallerde ise yemek pişirilmesi, çay/ kahve yapılması sırasında ortamda su buharı oluşur. Eğer projelendirme esnasında mutfaklara optik duman dedektörü yerleştirilirse, dedektör yanlış alarm verebilir. Bu durumda dedektörün yangın olmadığı halde alarm durumuna geçmesinin ürün kalitesiyle ilgisi yoktur.

Yangın algılama sistemleri tasarlanırken, referansımız hangi kaynaklar olmalıdır?

Yangın algılama sistemlerini oluşturan cihazların CEN/TS-54-14 standardı ve Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e uygun tasarlanması gerekmektedir.

3. Elektrik Tesisatı ve Kablolama

Elektrik Tesisatı ve kablolamanın düzgün yapılması bir yangın algılama sisteminin etkin çalışması için olmazsa olmaz parametrelerden biridir. Neden mi? Bir örnekle açıklayayım:

Tasarımı ilgili standart ve yönetmeliklere uygun bir şekilde yaptınız. Uluslararası akredite kuruluşlar tarafından CPR sertifikası verilmiş yangın algılama cihazları aldınız. Ancak tesisatta topraklama sistemi hatası var. Bu durumda yangın algılama paneli ile cihazlar arasındaki iletişimde sorunlar oluşabilir ve dolayısıyla sistem etkin çalışmayabilir.

4. İşletmeden sorumlu kişilerin sisteme hâkimiyeti

Bir yangın algılama sistemi standartlara sahip ürünlerden oluşuyorsa, tasarımı düzgün yapıldıysa ve tesisatı hatasız da olsa sağlıklı çalışmayabilir. Neden mi? Çünkü sistemin işletilmesinden sorumlu yetkili kişilerin sistemin dilinden anlaması gerekir.

Örneğin yetkili kişi sirenler çaldığında “Sirenler niye böyle ötüp duruyor?” diye hiç panel ekranına bakmadan paneli kapatıyorsa sistemin etkin çalışma şansı yoktur. Belki o anda gerçekten bir yangın durumu var, belki bir kişi yanlışlıkla butona bastı ya da başka bir olay gerçekleşti. Panel ekranından sirenlerin neden çaldığı, hangi cihazın yangın alarmını tetiklediği anlaşılabilir. Yetkili kişilerin yangın, hata ve diğer olaylarda panel ekranından durumu inceleyip buna göre gerekli işlemler yapması gerekmektedir.

5. Periyodik Bakım

Yangın algılama sistemlerinin periyodik bakımlarının yapılması gerekmektedir. Bu gereklilik hem CEN/TS 54-14 standardında hem de Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’te belirtilir. Ancak yasal zorunluluğun yanı sıra sistemin etkin çalışabilmesi, diğer bir deyişle yaşatılabilmesi için periyodik olarak bakımının yapılması gereklidir.

Yukarıda bahsettiğim diğer tüm parametreler düzgün yapılsa da eğer bakım düzenli bir şekilde yetkin bir teknik ekip tarafından yapılmıyorsa sistem yine etkin çalışmayabilir. Kısa bir örnekle açıklayayım:

Ortamdaki tozlar zamanla optik duman dedektörlerinin fotoelektrik hücresinde birikir. Dedektörlerin kirlilik seviyesi yükseldiğinde dedektörler yanlış alarm verebilir. Bu sebeple düzenli olarak duman dedektörlerinin temizliğinin yapılması gerekmektedir.

Sonuç olarak, bir yangın algılama sisteminin sağlıklı çalışabilmesi için birçok parametre vardır. Tüm bu parametreler düzgün bir şekilde yapıldığında sistem etkin çalışabilir. Bir parametrede bile sorun varsa, sistem etkin çalışmayabilir. Bu yüzden yangın algılama sistemlerinin tasarımından işletme ve bakımına kadar tüm aşamalar yetkin bir ekip tarafından özenle gerçekleştirilmelidir.