Sadece yangın değil, birçok konuda gemilerde güvenliğin sağlanması ülkeleri ilgilendiren uluslararası bir konudur. Bu hedef doğrultusunda yayınlanan, 162 ülkenin taraf olduğu SOLAS sözleşmesinde gemilerin temel güvenlik standartları belirlenmiştir. Gemilerin inşaatından haberleşmesine, navigasyonundan kargo taşımasına kadar birçok konuyu işleyen SOLAS sözleşmesinin II-2 nolu bölümünde yangından korunma, yangın algılama ve söndürme ile ilgili maddeler yer almaktadır.
SOLAS Nedir?
SOLAS, “Safety of Life at Sea” kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Türkçe’ye Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi olarak çevrilmektedir. 1912 yılında meydana gelen Titanic gemi kazasının ardından, ilk SOLAS sözleşmesi 1914 yılında yürürlüğe girmiştir. Daha sonra 1929, 1948, 1960 ve 1974 yıllarında güncellenen SOLAS sözleşmesi, sonraki yıllarda da birçok kez revizyona uğramıştır.
1 Temmuz 2002’de yangın güvenliği konusundaki gelişmeler doğrultusunda SOLAS 74 sözleşmesi revize edilmiştir. SOLAS 74 Bölüm II-2’de gemilerin yangına karşı güvenliğinin sağlanması için yapılması gereken hususlar belirtilmektedir. Bu bölümde yangının önlenmesi, algılanması, söndürülmesi, insanların tahliyesi ve diğer yangın senaryolarının uygulanması hakkında maddeler yer almaktadır.
Ayrıca SOLAS 74 sözleşmesinin 2002 revizyonunda, sözleşmenin daha yalın hale getirilmesi amacıyla, yangın güvenliği için gerekli teknik hususlar FSS (Fire Safety Systems) Code başlığı altında farklı bir dokümanda yer almaktadır. FSS Code bölüm 9’da gemilerde kullanılacak yangın algılama sistemi bileşenlerinin (panel, dedektör, buton, siren vb.) teknik özellikleri, montaj ve projelendirme esasları belirtilmiştir.
Gemiler için yangın algılama sistemi seçerken nelere dikkat etmeliyim?
Gemi uygulamalarında kullanılacak yangın algılama sistemi seçiminde en önemli noktalardan biri ürün kalitesidir. Ürünlerin SOLAS 74 ve FSS normlarına göre test edilmeleri ve marine sertifikasına sahip olmaları gerekmektedir. Bu konuda Türkiye’de Türk Loydu, yurtdışında ise RMRS (Russian Maritime Register of Shipping), RINA, BUREAU VERITAS, ABS vb. sertifikasyon kuruluşları hizmet vermektedir.
Gemilerde yangının en erken şekilde tespit edilebilmesi için yangın algılama sistemlerinin kullanılması gereklidir. Kullanılacak sistem tasarlanırken geminin boyutu, kullanım amacı, nüfus yoğunluğu, içinde bulunan malzemeler vb. birçok parametre dikkate alınmalıdır. Örneğin: yoğun nüfuslu bir yolcu gemisinde kullanılacak bir yangın algılama sistemi tasarlanırken mutlaka tahliye planı oluşturulmalıdır.
Gemilerde adresli ve konvansiyonel olmak üzere iki tip yangın algılama sistemi kullanılabilir. Yangının noktasal olarak algılanması gereken büyük, yüksek nüfus yoğunluğuna sahip gemilerde genellikle adresli sistemler kullanılır. Küçük uygulamalarda ise bölgesel algılama yapan konvansiyonel sistemler tercih edilir.
Mahalde kullanılacak dedektör seçimi de oldukça önemlidir. Mutfak, makine dairesi gibi buharın yoğun olduğu mahallerde ısı dedektörü kullanılmalıdır. Mürettebat ve yolcu odaları, kontrol odası vb. mahallerde ise duman dedektörü kullanımı uygun olacaktır. Ayrıca koridorlarda ve kaçış yollarında yangın algılama butonlarının bulundurulması gerekmektedir.
Sonuç olarak gemilerde can ve mal güvenliğinin sağlanması için SOLAS 74 sözleşmesi ve FSS normları yürürlüktedir. Uluslararası düzeyde yaptırımı olan bu normlar ışığında, gemilerin belirtilen güvenlik standartlarına uygun olması gerekmektedir. Yangın algılama sistemleri, gemilerde yangın güvenliğini sağlamada etkin rol oynar. Geminin özelliklerine uygun sistem seçimi, ürünlerin marine sertifika sahibi olması, sistemlerin standartlara uygun projelendirilmesi, montajı ve periyodik bakımı oldukça önemlidir.
Referanslar
• https://imo.uab.gov.tr/solas-1974
• http://www.imo.org/en/OurWork/Safety/FireProtection/Pages/History.aspx
• http://www.imo.org/en/OurWork/Safety/FireProtection/Pages/Prevention.aspx