Patlayıcı gaz dedektörleri, içinde bulunan sensörlerin yapısına ve algılama teknolojisine göre sınıflara ayrılır. Patlayıcı gazlar için sensör tipleri aşağıdaki gibidir:
PATLAYICI ORTAMLARDA GAZ ALGILAMASI 2
İpek Yavuz KONAK
07 Mart 2018
– Katalitik
– Infrared (IR)
– Termal İletkenli
– Yarıiletken
– Elektrokimyasal
– Alev İzolasyonlu (FID)
– Alev Isı Analizi
Öncelikle yaygın kullanımı dolayısıyla katalitik sensörden bahsetmek istiyorum. Katalitik sensörler günümüzde yavaş yavaş yerini Infrared sensörlere bıraksa da hala popülerliğini korumaktadır.
Katalitik Sensörler
Katalitik sensörlerin yapısında bulunan pelistörlerden sadece bir tanesinin üzerinde katalizör katman bulunur. Diğer pelistör ise referans görevini görür. Wheatstone köprüsü şeklinde bağlanan pelistörler sayesinde ortam sıcaklığının artışı hatalı algılamaya yol açmaz. Eğer ortam sıcaklığı artarsa iki pelistörün de ısısı artar ve sensörde sinyal oluşmaz. Ancak patlayıcı gaz algılandığında sadece bir pelistör ısınır ve sensör sinyal oluşturur.
Katalitik sensörler patlayıcı gazları %100 LEL seviyesine kadar sağlıklı bir şekilde algılayabilmektedir. Ancak katalitik sensörlerin yüksek gaz konsantrasyonuna uzun süre maruz kalmaları önerilmez. Çünkü yüksek gaz konsantrasyonunun olduğu ortamlarda oksijen seviyesi düşük olur ve pelistörde oksidasyon gerçekleşmeyebilir. Bu durumda sensör duyarlılığını kaybederek hatalı ölçüm yapabilir.
Katalitik sensörlerin normal çalışma koşullarında ortalama ömrü 5 yıldır. Her yıl yaklaşık %5 ila %10 aralığında hassasiyet kaybı meydana gelir. Sensörün patlayıcı gaza maruz kalma seviyesi ve sıklığına göre ömrü ve hassasiyeti değişkenlik gösterebilmektedir.
Katalitik sensörlerden bahsettik. Peki IR sensörler patlayıcı gazları nasıl algılıyor? Serinin 3. yazısında bahsedeceğim.
KAYNAKLAR:
1. Uğurlu, Ö. “Endüstriyel Tesislerde Yangın ve Gaz Algılama Sistemleri-I”
2. Uğurlu, Ö. “Endüstriyel Tesislerde Yangın ve Gaz Algılama Sistemleri-II”
3. Karataş, Ö. “Endüstriyel Tesislerde Patlayıcı, Yanıcı ve Zehirli Gazlar İçin Gaz Algılama Sistemleri”
4. Crowcon Talking Gas Teknik Dokümanları
5. Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi: 30.04.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28633
6. Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Techizat ve Koruyucu Sistemler Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi: 30.06.2016 Resmi Gazete Sayısı: 29758