Yangın algılama sistemlerinde dedektör ve buton gibi giriş cihazlarından alarm bilgisi geldikten sonra ortamdaki kişilerin yangının varlığından haberdar edilmeleri gerekir. Bu noktada sesli ve ışıklı alarm cihazları devreye girer. Sesli ve ışıklı alarm cihazları sayesinde mahaldeki kişiler binada yangın gerçekleştiğini anlar ve tahliye işlemleri yapılır. Böylece yangın dolayısıyla can kayıpları yaşanması olasılığı en aza indirilmiş olur.

Sesli ve ışıklı alarm cihazları özellikleri ve performans kriterleri EN 54-3 ve EN 54-23 Standartlarında belirtilmiştir. Binalarda kullanılacak sesli ve ışıklı alarm cihazlarının uluslararası akredite kuruluşlar tarafından verilen EN 54-3 ve EN 54-23 CPR sertifikalarının bulunması gerekmektedir.

Mahaldeki kişilerin yangın durumunda etkin bir şekilde uyarılabilmesi için sesli ve ışıklı alarm cihazlarının ilgili yönetmelik ve standartların belirlediği parametrelere uygun olarak projelendirilmesi gerekir.

Bir binada yangın çıktığında mahaldeki insanlar kaç desibel ses seviyesi ile uyarılmalıdır? EN 54-14 standardının.6.6.2 sayılı maddesi bu soruyu cevaplar niteliktedir: “Sağlanan ses seviyesi, yangın alarm sinyalinin, ortamdaki herhangi bir gürültünün hemen üzerinde duyulabileceği şekilde olmalıdır, ancak ses seviyesi, insanların bulunabileceği herhangi bir noktada 118 dB (A) ‘nın üzerinde olmamalıdır. Yangın alarm sesi, hangisi daha büyükse, en az 65 dB(A) veya herhangi bir gürültünün 10 dB(A) üzerinde 30 sn’den daha uzun bir süre boyunca devam etmelidir. Alarmın uyuyan insanları uyarması isteniyorsa, yatakbaşındaki minimum ses seviyesi 75 dB(A) olmalıdır. Bu minimum seviyelere, alarm sesinin duyulması gereken herhangi bir noktada ulaşılmalıdır”

Standardın bu maddesine göre uyanık haldeki kişilerin 65 dB, uyuyan kişilerin ise 75 dB ile yangın durumunda uyarılması gerekmektedir. Standardın belirttiği minimum ses seviyelerinin mahaldeki her noktada sağlanabilmesi için detaylı bir mühendislik hesabı yapılmalıdır.

Yangın algılama ve alarm sistemlerinde, sesli alarm vermek amacıyla kullanılan sirenler 1 metredeki ölçülmüş ses değerleri üzerinden anılırlar.Hesaplama yaparken sirene olan mesafe iki kat arttığında ses seviyesinin logaritmik olarak 6 dB(A) azalması dikkate alınmalıdır. Ayrıca oda kapılarında ortalama 20 dB(A)’lık, yangın kapılarında ortalama 30 dB(A)’lık bir kayıp oluşması da dikkate alınmalıdır.

Bunun yanı sıra otel, yurt, hastane gibi mahallerde uyuyan kişiler dikkate alınarak projelendirme yapılması gerekmektedir. Standarda göre uyuyan kişilerin 75 dB ile uyarılması gerekir. Buna göre yangın durumunda uyunan mahallerin her noktasında minimum 75 dB’lik ses seviyesi sağlanmalıdır.

Yine mühendislik hesabı yapılarak mininmum 75 dB ses seviyesi sağlanabilir. Diğer bir çözüm ise uyuyan kişilerin olduğu mahallerde soketaltı siren veya soketaltı flaşörlü siren kullanılmasıdır. Örneğin bir otel odasındaki dedektörden alarm geldiğinde hemen altındaki sirenin ve komşu odalardaki soketaltı sirenlerin aktive olması sonucu yangın tehdidine yakın bölgede uyuyan kişiler minimum 75 dB ile uyandırılabilir.

Bir binada yangın çıktığında mahaldeki insanlar kaç joule ışık seviyesi ile uyarılmalıdır? EN 842 standardına göre yangın durumunda mahaldeki kişilerin etkin bir şekilde uyarılması için ışıklı alarm cihazlarının ışık şiddeti ortam ışık seviyesinden 10 kat daha parlak olmalıdır. Işıklı alarm cihazları projelendirilirken mahaldeki kişiler tarafından görülebilir alanlara yerleştirilmelidir.

Işıklı alarm cihazlarının ışık şiddeti ve buna bağlı yaydıkları enerjiye göre fark edilmeleri değişkenlik göstermektedir. Örnek verilecek olursa; 15 Joule değerinde ışıklı bir uyarı cihazı aktif olduğunda cihaza doğru bakmayan kişi cihaza 7.5 metre mesafeden uyarıyı fark edebilmektedir. Aynı kişi eğer cihazın doğrultusunda ise bu durumda ışıklı uyarıyı 30 metre mesafeye kadar fark edebilmektedir.

Şekil Açıklama: Kırmızı Alan: ışıklı uyarıcıya bakmayan bir kişinin fark etme alanı. Sarı Alan: Işıklı uyarıcı doğrultusunda olan bir kişinin fark etme alanı

Sonuç olarak sesli ve ışıklı alarm cihazları yangın algılama sistemlerinin önemli cihazlarından biridir. Bu cihazlar sayesinde mahaldeki kişiler yangın durumunda uyarılır. Cihazların seçimi yapılırken mahalin kullanım amacı ve mahaldeki ortalama ses ve ışık seviyesi vb. parametreler dikkate alınmalıdır. Ayrıca sesli ve ışıklı alarm cihazları projelendirilirken ilgili standartlarda belirtilen minimum ses ve ışık seviyelerinin mahaldeki her noktada sağlanmasına dikkat edilmelidir.

Ayrıntılı bilgi için:

Akıllı Adresli Siren / Flaşörlü Siren

KAYNAKLAR:

1. Mavili Elektronik A.Ş. proje ve teknik uygulama birimi notları

2. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik

3. TS CEN/TS 54-14 (Yangın tespit ve yangın alarm sistemleri – Bölüm 14: Planlama, tasarım, tesisat, işletmeye alma, kullanım ve bakım ile ilgili standart